SWOT là mô hình phân tích các yếu tố giúp doanh nghiệp xây dựng các chiến lược kinh doanh hiệu quả và đứng vững trước các rủi ro tiềm ẩn. Phân tích Swot chính là chìa khóa để mở cánh cửa thành công của bất kỳ doanh nghiệp nào. Liệu bạn có thực sự hiểu được hết khái niệm về SWOT chưa? Theo dõi bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về các thành tố của SWOT nhé.
SWOT là gì?
SWOT là viết tắt của 4 từ tiếng anh: Strengths (Điểm mạnh), Weaknesses (Điểm yếu), Opportunities (Cơ hội) và Threats (Thách thức). Đây là một mô hình nổi tiếng được áp dụng trong phân tích kinh doanh của doanh nghiệp. Thông qua việc phân tích SWOT giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định tốt hơn khi hoạch định chiến lược, tìm ra hướng đi đúng đắn và xây dựng nền tảng phát triển vững chắc cho doanh nghiệp.
Phân tích SWOT là gì?
Phân tích SWOT là các hoạt động nghiên cứu, đánh giá 4 yếu tố trong ma trận SWOT để tìm ra điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức mà doanh nghiệp có thể gặp phải.
- Điểm mạnh: lợi thế cạnh tranh, điểm vượt trội của doanh nghiệp so với các đối thủ trên thị trường.
- Điểm yếu: nhược điểm, thiếu sót còn tồn tại trong doanh nghiệp, chưa thể sánh với đối thủ cạnh tranh.
- Cơ hội: các yếu tố môi trường “thiên thời địa lợi” giúp doanh nghiệp có thể khai thác để giành được ưu thế trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh.
- Thách thức: yếu tố bên ngoài nào đang gây nên những khó khăn mà doanh nghiệp cần phải đưa ra giải pháp ứng phó.
Trong đó, điểm mạnh và điểm yếu là các yếu tố bên trong như nhân viên, tài sản, trí tuệ, chiến lược tiếp thị và vị trí của doanh nghiệp,… Ngược lại, cơ hội và thách thức thường là các yếu tố bên ngoài, như biến động thị trường, cạnh tranh, giá nguyên vật liệu và xu hướng tiêu dùng.
Phân tích SWOT được xem là một trong những yếu tố quan trọng nhằm định hướng, xây dựng và phát triển hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Vì thế, phân tích SWOT được vận dụng cho mọi mô hình doanh nghiệp, tổ chức, dự án từ rộng lớn đến cả nhỏ lẻ.
Ai nên phân tích SWOT? SWOT được ứng dụng khi nào?
Phân tích SWOT có thể áp dụng cho mọi ngành nghề kinh doanh hay bất kỳ một dự án nào.
- Những tổ chức, doanh nghiệp dùng SWOT để xem xét, đánh giá tiềm năng hiện tại và tương lai, từ đó định hướng thiết lập chiến lược phát triển phù hợp.
- Với những startup, phân tích ma trận SWOT là một bước không thể thiếu của quá trình xây dựng, hoạch định chiến lược và định hướng cho doanh nghiệp khởi nghiệp.
Để phân tích SWOT đạt được hiệu quả cao nhất đòi hỏi các nhà lãnh đạo, người sáng lập công ty, nhà quản trị nên tham gia tích cực vào quá trình phân tích này. Ngoài ra, các bộ phận khác nhau của doanh nghiệp như ban quản lý, bộ phận kinh doanh, chăm sóc khách hàng hay thậm chí là bản thân khách hàng cũng đều là những thành phần không thể thiếu trong quá trình phân tích này. Khi tập hợp càng nhiều bộ phận trong doanh nghiệp tham gia sẽ càng có nhiều góc nhìn và quan điểm khác nhau về vấn đề cùng với những phản hồi, ý kiến từ khách hàng sẽ giúp phân tích SWOT thêm chính xác hơn. Từ đó doanh nghiệp sẽ đưa ra được những định hướng cụ thể, chi tiết giúp doanh nghiệp khắc phục những điểm yếu và phát huy tối đa những điểm mạnh.
Vậy đâu là thời điểm phù hợp nhất để thực hiện phân tích SWOT?
- Đầu năm: thời gian để doanh nghiệp nhìn lại một năm đã qua, đánh giá các mục tiêu đã đạt được và nhìn nhận lại các kế hoạch chưa được triển khai. Phân tích SWOT lúc này giúp doanh nghiệp thiết lập chiến lược, dự án cho các năm tiếp theo.
- Thực hiện thường niên: đánh giá lại chiến lược SWOT thường xuyên ít nhất mỗi năm một lần là điều vô cùng cần thiết cho doanh nghiệp nếu không muốn bị đối thủ vượt mặt hay bỏ lỡ mất các cơ hội phát triển.
- Khi doanh nghiệp ra mắt sản phẩm mới: tiến hành lập bảng phân tích SWOT trong giai đoạn này giúp doanh nghiệp kiểm tra mức độ thành công và thất bại của sản phẩm.
Cách xây dựng chiến lược SWOT hiệu quả trong Marketing
Mô hình SWOT thường được trình bày theo dạng 4 ô vuông tượng trưng cho 4 thành phần chính. Dưới đây là các bước cụ thể giúp bạn xây dựng một chiến lược SWOT đạt hiệu quả cao nhất:
Bước 1: Tạo lập ma trận SWOT
Khi trình bày ma trận SWOT theo dạng bảng và liệt kê sẽ giúp cho bạn thuận tiện hơn khi phân tích, đánh giá và lập chiến lược cho từng yếu tố cụ thể. Bạn có thể tham khảo hình minh hoạ dưới đây:
Dựa vào các yếu tố được thể hiện rõ ràng, chi tiết ở bảng trên, doanh nghiệp có thể nhìn nhận lại các hoạt động trong quá khứ và xác định hướng đi mới trong tương lai:
- Duy trì, phát triển điểm mạnh.
- Cải thiện điểm yếu.
- Tận dụng cơ hội.
- Hạn chế rủi ro, thách thức.
Tạo lập một chiến lược SWOT hoàn hảo không có nghĩa là bạn cố gắng xóa bỏ toàn bộ các điểm yếu của doanh nghiệp. Theo đó, doanh nghiệp nên kết hợp hài hoà giữa ưu điểm lẫn nhược điểm nhằm biến chúng thành ưu thế riêng biệt, tạo ra điểm nhấn ấn tượng trên thị trường.
Bước 2: Tìm ra điểm mạnh
Điểm mạnh là tổng hợp tất cả các thuộc tính, yếu tố bên trong làm tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp so với các đối thủ. Để tìm ra điểm mạnh trong xây dựng chiến lược Marketing, hãy thử đặt ra câu hỏi:
+ Điều gì làm khách hàng ấn tượng với doanh nghiệp?
+ Điều gì doanh nghiệp bạn làm được mà các đối thủ cạnh tranh không làm được?
+ Đặc tính thương hiệu thu hút nhất của doanh nghiệp bạn là gì?
Trả lời hết các câu hỏi này, doanh nghiệp sẽ có cái nhìn tổng thể hơn về tất cả các điểm mạnh mà mình đang có. Từ đó duy trì và phát triển
Bước 3: Xác định những điểm yếu
Không một tổ chức, doanh nghiệp nào mà không có điểm yếu cần khắc phục. Để thực sự phát triển bền vững đòi hỏi doanh nghiệp phải thẳng thắn nhìn nhận những thiếu sót và loại bỏ những yếu điểm đó. Một vài câu hỏi có thể giúp tìm ra các điểm hạn chế như:
+ Khách hàng không thích gì về doanh nghiệp hay sản phẩm của bạn?
+ Những trở ngại/thách thức lớn nhất trong kênh bán hàng hiện tại?
+ Những tài nguyên nào mà đối thủ có mà bạn thì không?
+ Những lí do nào khiến khách hàng chọn đối thủ cạnh tranh mà không chọn bạn?
+ Điều gì thường gây trở ngại cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp?
Giải đáp được những câu hỏi này, phần nào giúp bạn tìm ra được các bất lợi, khó khăn làm gián đoạn sự phát triển của doanh nghiệp. Đồng thời, khi nhìn thẳng vào yếu điểm, bạn sẽ biết được doanh nghiệp đang đứng ở đâu, từ đó từng bước cải thiện, nâng tầm bứt phá vượt mặt các đối thủ cạnh tranh.
Bước 4: Tận dụng cơ hội
Cơ hội là các yếu tố bên ngoài tạo nên sự thuận lợi cho tổ chức, mang lại ưu thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, cơ hội cũng có thể do chính bạn tạo ra và nắm bắt kịp thời, khách hàng tiềm năng là một trong số đó. Vì thế, tận dụng cơ hội là công việc doanh nghiệp không thể bỏ qua bên cạnh việc duy trì, phát triển điểm mạnh và khắc phục điểm yếu. Bạn có thể đặt ra một số câu hỏi cơ bản nhất để nhận diện cơ hội như:
- Bạn có thể tận dụng những xu hướng nào trên thị trường?
- Làm cách nào để biến điểm mạnh thành cơ hội?
- Địa phương mà doanh nghiệp bạn đang hoạt động có thay đổi chính sách nào không?
- Nhu cầu khách hàng có tăng hay không?
Để nắm bắt tốt các cơ hội, dù là doanh nghiệp lớn hay nhỏ đều nên bắt đầu từ hoạt động cơ bản đến nâng cao cho chất lượng sản phẩm dịch vụ và tăng cường chiến lược truyền thông cho doanh nghiệp.
Bước 5: Xác định những thách thức
Thách thức hay các trở ngại là những yếu tố gây ra các tác động tiêu cực cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Xác định được các nguy cơ có thể xảy ra giúp doanh nghiệp hạn chế tối đa thiệt hại, có giải pháp đối phó phù hợp để vượt qua khó khăn, khủng hoảng.
Tương tự, các câu hỏi bạn có thể đặt ra để xác định các thách thức doanh nghiệp phải đối mặt gồm:
- Những xu hướng mới nào có thể tác động và gây thiệt hại cho doanh nghiệp?
- Có các đối thủ cạnh tranh nào đang mới nổi?
- Có sự thay đổi nào về biến động thị trường gây tổn hao chi phí hay thiệt hại cho doanh nghiệp sản xuất không?
- Những quy định pháp lý nào có thể gây nguy cơ tổn thất cho doanh nghiệp?
Ví dụ phân tích ma trận SWOT
Vinamilk
| Điểm mạnh | Cơ hội |
| Lịch sử hình thành lâu đời Đạt nhiều giải thưởng danh giá do người tiêu dùng bình chọn Đa dạng sản phẩm Mạng lưới phân phối rộng lớn Công nghệ sản xuất hiện đại | Nhu cầu tiêu dùng của khách hàng trong nước ngày càng tăng Chính Phủ thay đổi chính sách các mặt hàng sữa Thị trường xuất khẩu đang được mở rộng |
| Điểm yếu | Thách thức |
| Nguồn nguyên liệu phụ thuộc vào nước ngoài Khả năng thâm nhập, mở rộng thị trường nước ngoài còn thấp Nhiều sản phẩm chỉ đang trong giai đoạn thử nghiệm | Các thương hiệu sữa nội địa cạnh tranh ngày càng nhiều, nhất là TH True Milk Tâm lý sính ngoại của khách hàng Biến đổi tỷ giá ngoại tệ |
Cocacola
| Điểm mạnh | Cơ hội |
| Là một thương hiệu nổi tiếng trên thế giới Chiếm thị phần toàn cầu Danh mục sản phẩm đa dạng Mạng lưới phân phối phủ rộng Các chiến dịch truyền thông thuộc dạng đẳng cấp hàng đầu thế giới | Phát triển sản phẩm có lợi cho sức khỏe Mở rộng mối quan hệ hợp tác Khai thác tại các quốc gia phát triển |
| Điểm yếu | Thách thức |
| Phụ thuộc vào thị trường đồ uống giải khát Cạnh tranh quyết liệt với Pepsi | Mối đe doạ cạnh tranh cao Quy định mới của chính phủ về nước giải khát Người tiêu dùng bắt đầu có xu hướng sử dụng đồ uống tốt cho sức khoẻ, ít đường, gas |
Lời kết
Phân tích SWOT giúp doanh nghiệp có cái nhìn tổng quan hơn về điểm mạnh và điểm yếu cũng như các cơ hội và nguy cơ tiềm tàng của hoạt động kinh doanh. Hy vọng bài viết đã giúp bạn có những kiến thức cơ bản nhất về SWOT và các bước xây dựng chiến lược SWOT hiệu quả. Nếu bạn thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho bạn bè cùng biết nhé!
